While the province did not host a major fortress (Festung), it featured a network of Verteidigungsbereiche (defense sectors), Stützpunkte (strongpoints), and Widerstandsnester (resistance nests) to protect the Ems estuary, Delfzijl harbor, and surrounding coastal and polder areas. German forces built coastal batteries, bunkers, anti-tank obstacles, and observation posts, forming a defensive line adapted to the flat and open landscape of Groningen.The route highlights key bunkers, fortifications, and museums that reveal Groningen’s wartime history. Highlights include the Bunkermuseum Delfzijl, the Casemate at Eemshaven, and several preserved coastal strongpoints along the Wadden Sea and Dollard estuary. These sites illustrate the defensive strategies employed in a province where the wide, open landscape made coastal observation and early warning particularly important.This route invites you to hike or cycle through the historic landscapes of Groningen, discovering the remnants of the Atlantikwall and the stories behind them.

The Netherlands

1280px-overzicht_van_de_molen_gezien_vanaf_het_weiland_-_fransum_-_20420708_-_rce.jpg

goliath_poldermolen.jpg

A German bunker near Delfzijl, Groningen.

bunkers_delfzijl.jpg

Groningen coastal Atlantikwall route

De Carel Coenraadpolder, die oorspronkelijk in 1924 werd drooggelegd, werd in 1942 gemilitariseerd. Een arbeiderskamp werd omgebouwd tot een militaire batterij met vier 10,5 cm artillerie kanonnen. Deze batterij was één van de zestien die de Duitse havenstad Emden beschermde, met vier batterijen in bezet Nederland. De belangrijkste taak van Batterie Dollart Süd was de verdediging tegen luchtaanvallen en het bewaken van de geallieerde scheepvaart in de Eems-Dollard regio.Ongeveer 150 artilleristen van de Kriegsmarine bemanden de batterij en woonden in houten barakken bij de dijk. Hun dagelijks leven werd gekenmerkt door monotonie, isolatie en een constante staat van alertheid. Met weinig interactie met de lokale bevolking vulden de soldaten hun tijd met lezen, muziek en knutselen. Hoewel zoeklichten en flakvuur werden gebruikt tegen geallieerde vliegtuigen, had de batterij slechts een beperkt aantal bevestigde doden - misschien één tot drie vliegtuigen in de loop van de oorlog.Toen de Geallieerden in april 1945 door Noord-Nederland oprukten, maakte de strategische locatie van de batterij het tot een laatste Duitse verdedigingslinie. Op 25 april voerde het Regina Rifle Regiment van de 3rd Canadian Infantry Division een gedurfde aanval uit om het bolwerk, dat nog steeds verschillende actieve artillerie kanonnen bevatte, uit te schakelen.Om 01.00 uur begon de "A" Company, geleid door kapitein John Ivan Nicholson, de aanval onder dekking van de duisternis. Het leidende peloton werd al snel vastgepind door zwaar machinegeweer- en geweervuur. Toen de commandant gedood werd, rukte Nicholson alleen op onder vuur van dichtbij, reorganiseerde de gedesoriënteerde troepen en leidde hen naar voren. Met granaten en uitzonderlijke moed legde Nicholson persoonlijk Duitse kanonbemanningen het zwijgen op, reorganiseerde zijn compagnie en leidde de volledige aanval. Het resultaat: meer dan 130 gevangenen, vier 105 mm kanonnen veroverd en de batterij uitgeschakeld met minimale Canadese verliezen. Voor zijn moed en leiderschap werd Nicholson onderscheiden met het Militaire Kruis.Na de slag werden de houten barakken in brand gestoken en de batterij hield op te functioneren. De locatie werd later hergebruikt voor naoorlogse doeleinden. Tussen 1953 en 1961 diende het kortstondig als kamp voor Ambonezenfamilies, voormalige koloniale soldaten uit Nederlands-Indië, en het Ambonezenbosje werd er geplant.Vandaag de dag zijn er geen grote structuren meer over. Alleen subtiele sporen zoals bomkraters en overblijfselen van gebouwen wijzen op het oorlogsverleden van de batterij. Een paar lodges in de buurt dragen nog steeds de naam "Dollart Süd", maar de meeste bezoekers zijn zich niet bewust van het belang van de plek.

Batterij Dollart Süd: Een vergeten Duitse geschutsbatterij op de Dollard, 1942-1945 

Terwijl de Canadezen oprukten naar Delfzijl, lanceerde het Westminster Regiment op 24 april 1945 een aanval op Woldendorp. Terwijl ze van Oostwold door de Finsterwolde Polder oprukten, kwamen ze onder zwaar vuur te liggen van de Duitse Batterij Fiemel. Desondanks veroverden ze Woldendorp snel, gesteund door tanks en artillerie. De Duitse troepen boden weinig weerstand.Na de inname van Woldendorp kregen de Canadese troepen te maken met ernstige bevoorradingstekorten. Voedsel en munitie slonken en herbevoorrading bij daglicht was bijna onmogelijk onder constant Duits vuur. Die avond lanceerden Duitse troepen een tegenaanval en omsingelden de Canadese troepen. Er ontstond een hevig vuurgevecht dat met behulp van Canadese artillerie en tanks werd afgeslagen. Versterkingen arriveerden later die nacht om de positie te versterken.Op 28 april, in hevige regen, ontdeden de Canadese troepen Woldendorp van de laatste Duitse troepen. De artillerie van Batterij Fiemel bleef het dorp echter verwoesten en liet een groot deel in puin achter.Hierna richtten de Canadese troepen hun vizier op Termunten en Termuntenzijl. Duitse troepen, die dachten dat de haven van Termuntenzijl een ontsnappingsroute naar Emden bood, hadden zich daar geconcentreerd. Op 29 april trokken de Canadese troepen, ondersteund door vier tanks, beide dorpen binnen. Ondanks aanhoudend artillerievuur vanuit Fiemel gaven ongeveer 500 Duitse troepen zich met minimale weerstand over.Canadese patrouilles rukten op vanuit Termuntenzijl naar Dallingeweer, dicht bij de zwaar versterkte bunkers van Batterij Fiemel. Vanaf hun positie konden de Canadese troepen Duitse soldaten zien die de kanonnen bedienden, zich schijnbaar niet bewust van hun nabijheid. Een directe aanval was uitgesloten vanwege mijnenvelden, prikkeldraad en overstroomd terrein. In plaats daarvan beschoten de Canadese troepen de batterij met Sherman tanks en een 7.2 inch houwitser artilleriestuk, wat chaos en paniek veroorzaakte onder de Duitse schutters.De positie van de Canadese troepen bij Dallingeweer werd blootgesteld aan mogelijk artillerievuur, waardoor ze gedwongen werden zich terug te trekken naar een veiliger locatie langs de Dallingeweersterdijk. Gedurende de nacht lanceerden de Duitse troepen een hevig bombardement, maar om 03:00 uur viel het gebied stil.De volgende ochtend, 1 mei 1945, onthulde een Russische dwangarbeider dat de Duitse troepen hun geschut hadden vernietigd en over de rivier de Ems waren gevlucht. Een Canadese patrouille bevestigde dat de batterij verlaten was en dat alle uitrusting vernietigd was.Ondertussen gingen de hevige gevechten in de buurt van Weiwerd door, waardoor de bevrijding van Farmsum werd uitgesteld tot 2 mei 1945. Hiermee was het laatste omstreden gebied in Nederland eindelijk bevrijd.Een week later keerden de geëvacueerde inwoners terug naar Woldendorp en Termunten. Wat hen te wachten stond waren de ruïnes van hun dorpen, een grimmige herinnering aan de felle gevechten om hun vrijheid.

De hel van Woldendorp

De tentoonstellingen in het museum benadrukken de diverse en vaak tragische ervaringen van de mensen die door de oorlog werden getroffen, waardoor het een ruimte voor reflectie en begrip wordt. De setting - een echte bunker in oorlogstijd - geeft de bezoekers viscerale authenticiteit en onderstreept de verschrikkingen van de oorlog en biedt tegelijkertijd een kritische historische context.Emden, een stad die tijdens de Tweede Wereldoorlog enorm werd verwoest, beleefde een van zijn donkerste dagen op 6 september 1944, toen meer dan 78% van de gebouwen werd verwoest, inclusief de volledige verwoesting van het historische stadscentrum. Desondanks bleef het verlies aan mensenlevens relatief laag dankzij de vele bunkers die een schuilplaats boden. Dit unieke aspect van de geschiedenis van Emden inspireerde tot de oprichting van het Bunkermuseum, dat ervoor zorgt dat toekomstige generaties de vitale rol begrijpen die deze structuren speelden bij het redden van levens.Het museum werd in maart 1994 opgericht door de non-profitorganisatie Bunkermuseum e.V. en de missie van het museum gaat verder dan het vertellen van historische gebeurtenissen. Het wil de opkomst van het nationaalsocialisme, de verwoestingen tijdens de Tweede Wereldoorlog en de veerkracht van de Emdense bevolking documenteren en bespreekbaar maken. Door deze thema's te verkennen moedigt het museum bezoekers aan na te denken over de gevolgen van de oorlog en een zinvolle dialoog aan te gaan over de erfenis ervan.Het Bunkermuseum is niet alleen een gedenkteken voor degenen die deze schrijnende tijden hebben meegemaakt, maar ook een ruimte voor leren en kritische betrokkenheid. De tentoongestelde stukken bieden achtergrondinformatie van onschatbare waarde, verbinden het verleden met het heden en bevorderen een dieper begrip van de gebeurtenissen die de regio hebben gevormd.

Germany

Bunkermuseum Emden

Ondanks bezwaren van majoor Anthony Compton-Lundie, die de gevaren inzag, kreeg de aanval op Wagenborgen het bevel door te gaan.Om 02:10 rukte de D Company op naar Wagenborgen en stuitte vrijwel meteen op zware tegenstand. Artillerie- en machinegeweervuur hielden de compagnie vast en pogingen om door greppels en langs de randen van velden op te rukken bleken nutteloos. De Duitse troepen, gesteund door kustartillerie, brachten zware verliezen toe. Een peloton onder leiding van sergeant Dodd slaagde erin de buitenwijken van het dorp te bereiken maar werd afgesneden en uiteindelijk gedwongen zich over te geven. Tegen het midden van de middag was D Company gereduceerd tot slechts acht gevechtsklare soldaten, met talrijke gewonden die achterbleven.Het tactische hoofdkwartier en een medische post werden gevestigd op de boerderij van Geert Smit, maar deze locatie werd een doelwit voor Duitse artillerie. Rond 19.00 uur werd de boerderij getroffen door meerdere granaten, waardoor het gebouw instortte en in brand vloog. Elf Canadese soldaten die binnen vastzaten, velen al gewond, kwamen om in het vuur. Majoor Compton-Lundie, luitenant Huscroft en kapitein Innes waren onder de doden. Waarnemend sergeant George Hugh Jackson toonde buitengewone moed door onder zwaar vuur verschillende gewonden te redden voordat verdere pogingen onmogelijk werden. Voor zijn acties kreeg hij later de Militaire Medaille.De verliezen waren verschrikkelijk: vijftien soldaten werden gedood, 21 gewond en vijftien gevangen genomen, bijna allemaal van D Company. De compagnie werd tijdelijk ontbonden en de restanten werden gereorganiseerd in een nieuwe positie. Intussen kregen versterkingen van A, B en C Company het bevel om het Wagenborgen front te versterken, waarbij in de dagen daarna de patrouilles werden opgevoerd. Na drie dagen van hevige gevechten werd Wagenborgen op 23 april 1945 bevrijd. De gebeurtenissen bij Wagenborgen blijven een herinnering aan de hoge kosten van de laatste gevechten in de oorlog.

Een ramp in Wagenborgen

Ondersteund door vier tanks trokken de Canadezen van het Westminster Regiment het gebied rond de beide dorpen binnen. Veel Duitsers dachten dat het haventje van Termuntenzijl een laatste ontsnappingsmogelijkheid naar Emden in Duitsland zou bieden, zodat zich hier veel militairen verzameld hadden.Zo was het ook op het moment dat de Canadezen het vissersplaatsje op 30 april binnentrokken. Voor ongeveer 500 Duitsers vertrok de boot naar Emden echter te laat. Ze konden worden ingerekend voordat er een schot was gelost! Wat de Canadezen hier wel niet allemaal aantroffen was ongelofelijk: voertuigen van allerlei soorten, uitrusting, verschillende soorten wapens en munitie, magazijnvoorraden, stoommachines, boten en zelfs een complete hospitaal uitrusting.Op maandagmiddag 30 april om 12 uur waren Termunten en Termuntenzijl geheel gezuiverd en eindelijk bevrijd. Het gebied was zeker nog niet veilig. De Batterie Termunten bleef de Canadezen de hele dag met zijn zware granaten onder vuur nemen. Ook de weg Woldendorp en Termunten lag nog flink onder vuur waardoor normaal verkeer niet mogelijk was. Later werd een huis in het gebied getroffen waardoor alles oplichtte. Een Canadese truck met munitie en rantsoenen was hierdoor ook beter te zien en werd uiteindelijk geraakt door een granaat van de Batterie.Het geschut van de zeer nabije Batterij Termunten zou nog tot 1 mei 1945 de omgeving teisteren. Hierna werd de Batterij door de Duitsers geëvacueerd en de kanonnen onklaar gemaakt.&nbsp;&nbsp;

Te laat voor de boot naar Emden

In juni 1940 kwam de eerste lichting militairen de uitkijkpost bouwen op de middendijk. Ze maakten een acht meter hoge toren en een bemanningsverblijf dat deels in de dijk was verzonken. De zeven mannen en een onderofficier waren al wat ouder; niet geschikt voor het front, maar wel voor rustige, doch belangrijke taken. In april 1941 werd de groep afgelost door een andere eenheid.De Fluwa van Warffum bood rondom vrij zicht en de bemanning kon alles zien wat vanuit het westen (Engeland) in de richting vloog van de Duitse steden Emden, Wilhelmshaven, Bremen, Hamburg en Kiel. De diensten van de bemanning duurden twaalf uur; ze werkten met z'n vieren tegelijk terwijl de andere vier rustten. De Duitsers van de Fluwa probeerden een goede verstandhouding met de lokale bevolking te behouden. Ze gingen regelmatig naar het café in Warffum, deden er boodschappen en ondernamen kleine toeristische uitstapjes. Ook trokken ze de polders in om te jagen of zwemmen. De uitkijkpost was geen verboden terrein voor de Warffumer jeugd: kinderen uit de polder die in het dorp naar school gingen, mochten over het terrein lopen voor een kortere route naar het dorp.In maart 1942 kreeg de Fluwa Warffum, net als andere Flugwaches in Nederland, het bevel om zich gereed te maken voor mogelijke verdediging van de locatie. In Frankrijk was een soortgelijke post overvallen en er was waardevolle informatie in handen van de geallieerden terechtgekomen. Fluwa Warffum moest voorzien worden van prikkeldraadversperringen, een mitrailleurnest en een bunker. Ook moest de bemanning een omsingeling kunnen doorstaan en dus voorraden hebben en een eigen drinkwatervoorziening. De uitvoering van de plannen liet op zich wachten tot de zomer van 1943.&nbsp;Om de bunker kwam prikkeldraad te liggen en bij de weg stond een bord: 'Op burgers, die zich zonder bewijs bei deze stellingen ophouden word scherp geschoten.' De schoolkinderen mochten echter nog steeds gewoon langslopen. De Fluwa Warffum bleef in gebruik tot oktober 1944. Toen nam de moderne radarstelling Gazelle bij Veendam een groot deel van de taken over. De Fluwabunker bij Warffum kreeg waarschijnlijk een andere functie als verdedigbare stelling. Op een luchtfoto uit 1945 zijn vier geschutsstellingen naast de bunker te zien, die de Duitsers zouden kunnen inzetten tegen de geallieerden. De stelling is echter nooit helemaal gereedgekomen en bewapend.Toen de Duitsers zich tijdens de gevechten om de stad Groningen terugtrokken in de richting van Delfzijl, probeerden ze de Fluwa Warffum te vernietigen. Ze gooiden handgranaten in de bunker, maar die raakte slechts licht beschadigd. In hun haast ondernamen ze geen tweede poging meer. Na de bevrijding gebruikten Canadese soldaten in Warffum de bunker regelmatig om de vrijheid te 'vieren' met Nederlandse meisjes. In 1955 werd de bunker gesloopt. In diezelfde tijd verscheen vlakbij de locatie van de Fluwa een Luchtwachttoren, die in het kader van de Koude Oorlog Russische vliegtuigen moest observeren. De locatie van de Fluwa was dus buitengewoon gunstig.Bron: Ties Groenewold, Flugwache Warffum, over een onbekende stelling in de Noordpolder

Flugwache Warffum, een onbekende stelling in de Noordpolder

In tegenstelling tot wat de locatie zou doen vermoeden, was het geschut langs de Eems- en Dollardkust niet bedoeld om een aanval van zee te verhinderen. De Wadden waren namelijk te ondiep voor een invasievloot. Het geschut in en rond Delfzijl moest vijandelijke jagers en bommenwerpers zien te bestrijden.&nbsp;Dit was vooral ter verdediging van de havenstad Emden, aan de overkant van de Eems, hemelsbreed nog geen 20 kilometer verderop.Tijdens de Tweede Wereldoorlog was Delfzijl een belangrijke Duitse versterking. Vlak na de Nederlandse capitulatie werd al begonnen met de inrichting van een luchtdoelbatterij aan de Eemskust: de Batterie Delfzijl. Enkele jaren later kwam er ook Duits geschut te staan bij Nansum, Fiemel (bij Termunten) en in de Carel Coenraadpolder.&nbsp; De batterijen bij Nansum en Fiemel waren de zwaarste op Nederlands grondgebied.&nbsp;Naar aanleiding van de Geallieerde landing in Normandië, begon de Duitse bezetter in de zomer van 1944 met de bouw van bunkers bij artillerieopstellingen aan de Eems- en Dollardkust. Zo ook in Nansum. De betonnen onderkomens moesten tijdens luchtaanvallen bescherming bieden aan soldaten en munitie. Duidelijk is dat een aanval over land werd verwacht, want de ingangen van de bunkers bevonden zich aan de kant van de dijk.&nbsp;Die aanval kwam in het voorjaar van 1945. Na de bevrijding van de stad Groningen op 16 april trokken de Canadezen verder naar de ‘Delfzijl Pocket’. Zo noemden de Canadezen het gebied rondom Delfzijl, waar de Duitse soldaten ingesloten zaten. Er werd twee weken lang hevig gevochten, maar op 2 mei 1945 klonk in Farmsum het laatste schot van de oorlog.&nbsp;De achtergebleven bunkers langs de Eems- en Dollardkust, zoals in Nansum, herinneren aan deze zware militaire strijd.

Batterie Nansum 

Toen het daglicht naderde, was de vijandelijke verdediging duidelijk sterker dan verwacht. Het Duitse kustgeschut stond op de top van een dijk en de kanonnen bedekten alle toegangswegen over het vlakke open terrein. Een deel van de Duitse infanterie schoot vanuit betonnen bunkers aan de voet van de dijk. Sergeant Mac Donald had zich een weg naar het midden van deze Duitse stelling gevochten en had een loopgraaf binnen 50 meter van de geschutsopstellingen vrijgemaakt en bezet. De Duitse soldaten schoten met alle wapens die op de loopgraaf konden worden ingezet.Sergeant MacDonald, met vijf van zijn kameraden, het intense Duitse vuur negerend, stormde nog eens 25 meter verder en bezette een andere Duitse loopgraaf. Hier werden ze op vijftig meter afstand blootgesteld aan het directe vuur van een Duitse bazooka en twee machinegeweren. De Duitsers op de top van de dijk gooiden handgranaten naar beneden in de loopgraaf. Twee kameraden van sergeant Mac Donald in de loopgraaf werden gedood en een derde raakte zwaargewond. In de verwarring van de exploderende granaten en het mitrailleurvuur ​​kropen twee Duitsers onopgemerkt richting de loopgraaf en eisten overgave. Sergeant MacDonald en zijn twee overgebleven kameraden hadden vanwege het munitiegebrek geen andere keuze dan zich over te geven. Terwijl ze uit de loopgraaf klommen, zei sergeant MacDonald tegen zijn kameraden: "Terwijl de rest van de compagnie nog steeds vecht, geven we niet op, ren voor je leven", waarop sergeant MacDonald de dichtstbijzijnde Duitse soldaat met zijn vuist neersloeg, zijn wapen greep en de tweede Duitser doodde.Als gevolg van deze daad openden de Duitsers in de bunkers opnieuw het vuur en Sergeant MacDonald raakte ernstig gewond aan beide benen. Met grote vastberadenheid kroop hij terug naar de loopgraaf waarin zijn twee kameraden al posities hadden ingenomen en bleef vervolgens zeven uur bij hen. Sergeant MacDonalds gedurfde actie zorgde ervoor dat zijn kameraden in veiligheid konden komen. Zijn opperste moed en opgewektheid gedurende de lange uren dat hij gewond in de loopgraaf lag, moedigden zijn kameraden aan om hun zeer onhoudbare positie vast te houden totdat ze zeven uur later werden afgelost. MacDonalds ontving de Distinguished Conduct Medal voor zijn actie.

We won’t give up, make a break for it! 

Tijdens de Tweede Wereldoorlog was Delfzijl een belangrijke Duitse versterking. Vlak na de Nederlandse capitulatie werd al begonnen met de inrichting van een luchtdoelbatterij aan de Eemskust, ongeveer op de plek waar nu het Eemshotel staat. Deze Batterie Delfzijl was operationeel vanaf 29 mei 1940. Ze bestond uit vier kanonnen op de dijk en aan de dijkvoet een barakkenkamp voor de manschappen van de Küstenartillerie. Duits geschut kwam ook te staan bij Nansum, Fiemel (Termunten) en in de Carel Coenraadpolder.&nbsp;Het geschut aan de Eems- en Dollardkust was niet bedoeld om een aanval vanaf zee te verhinderen. De ondiepe Wadden waren ongeschikt voor een grote invasievloot. De Duitse kanonnen konden wel het scheepvaartverkeer op de monding van de Eems onder vuur nemen. De Batterie Delfzijl diende vooral ter verdediging van Emden, aan de overkant van de Eems, hemelsbreed nog geen 20 kilometer verderop. Tijdens de oorlog had die Duitse havenstad 95 Engelse en Amerikaanse luchtaanvallen te verduren.Vanaf augustus 1944 bouwden de Duitsers bunkers bij de Batterie Delfzijl en bij de andere artillerieopstellingen aan de Eems- en Dollardkust. Aanleiding daarvoor was de Geallieerde landing in Normandië op 6 juni 1944 (D-Day).&nbsp;De betonnen onderkomens boden in de eerste plaats tijdens luchtaanvallen bescherming aan soldaten en munitie. Duidelijk is dat een aanval over land werd verwacht. De ingangen van de bunkers bevonden zich aan de kant van de dijk.&nbsp;Rondom Delfzijl lag verder een heel stelsel aan loopgraven, prikkeldraadversperringen en mijnenvelden. In deze ‘Festung Emden-Delfzijl’ moest tot de laatste man worden standgehouden bij een Geallieerde aanval. Die aanval kwam in het voorjaar van 1945. Er volgden twee weken lang een zware strijd om de ‘Delfzijl Pocket’. De kanonnen van de Batterie schoten daarbij voortdurend op de naderende Canadezen, die in het vlakke land amper dekking konden vinden. Op 1 mei gaven de Duitsers in Delfzijl zich over. Een dag later klonk in het naburige Farmsum het laatste schot van de oorlog in Groningen.

Kanonnen op de dijk: de Duitse Batterie Delfzijl

In de Tweede Wereldoorlog bouwden de Duitse bezetters bunkers bij Fiemel. Deze maakten deel uit van de Atlantikwall: geen 'echte' muur, maar een reeks van strategisch gelegen verdedigingswerken om een geallieerde invasie te voorkomen. Deze verdedigingslinie van meer dan 5.000 km bestond uit bunkers, kanonnen en mijnenvelden, maar is nooit geheel voltooid. De bouw was een enorme onderneming, honderdduizenden mensen werkten vrijwillig – en verplicht – mee aan de realisatie. De bunkers bij Fiemel dienden ter verdediging van de Duitse stad Emden, gelegen aan de Eemsmonding. Op 15 april 1945 dachten de bewoners dat de bevrijding nabij was, omdat een aantal ontmoedigde Duitse eenheden waren vertrokken. Grote delen van Nederland waren ondertussen al bevrijd. Maar hun blijdschap maakte plaats voor teleurstelling toen er juist nieuwe, fanatieke bezetters voor terugkwamen. Zij legden verdedigingslinies aan in de polders tussen Termunten en Woldendorp. De Canadezen maakten hun opmars maar moesten zich terugtrekken na een gewelddadige confrontatie met de Duitsers. Vanuit het geschut bij Fiemel en in de Carel Coenraadpolder werd Nieuwolda gebombardeerd. De schade was ontzaglijk en vele burgers en soldaten vonden de dood in deze strijd. Het landschap en de levens van omwonenden lag in puin. De Canadezen hebben later meer succes bij een tweede poging, waar de omgeving wederom enorm onder lijdt. Ze openen vuur op de stelling bij Fiemel en bestoken de Duitsers met tanks. Er ontstaat angst en onduidelijkheid bij de Duitsers, die besluiten in de vroege ochtend van 30 april met een bootje over de Eems naar hun thuisland te varen. Op 2 mei 1945 is de provincie Groningen bevrijd. Daarna later volgen Noord- en Zuid-Holland. Bezoek Bezoekerscentrum Dollard in Termunten <a target="_blank" rel="noopener noreferrer nofollow" href="https://www.groningerlandschap.nl/natuur/bezoekerscentra/bezoekerscentrum-dollard/">https://www.groningerlandschap.nl/natuur/bezoekerscentra/bezoekerscentrum-dollard/</a>

Atlantikwall kustroute Groningen

Foto's

Locaties en verhalen langs de route