Find out more about these and other routes at <a target="_blank" rel="noopener noreferrer nofollow" href="http://www.hartvanlimburg.nl">www.hartvanlimburg.nl</a>

The Netherlands

Routebureau Noord- en Midden-Limburg

roermond_1.jpg

montfort.jpg

maasbracht.jpg

liberation_route_herkenbosch_12.jpg

Liberation Cycling Route Roermond-Roerdalen-Maasgouw

Sinds begin oktober 1944 liep de frontlijn even ten noorden van Sittard dwars door Limburg. Omdat de strijd zich elders concentreerde, gebruikten de Duitsers de relatieve rust om het gebied tussen Susteren en Roermond te versterken. Het centrum van de verdediging lag rond Montfort en Sint-Joost.Vooral Montfort zat volgepakt met vluchtelingen en duizenden geëvacueerden uit de wijde omtrek. Bij gebrek aan woonruimte huisden veel vluchtelingen in stallen, kippenhokken en silo’s. Op 16 januari 1945 barstte ook in Montfort het geweld los. Operatie Blackcock, het Brits offensief om het gebied tussen Sittard en Roermond te zuiveren, was begonnen.Terreinwinst werd amper geboekt omdat de Duitsers zich telkens achter een nieuwe verdedigingslijn konden verschansen. Om de eigen verliezen te beperken, besloten de Britten tot artilleriebeschietingen en bombardementen. Die leverden het beoogde resultaat op. De Duitsers ontruimden Montfort op 23 januari, maar bijna tweehonderd mensen, onder wie talrijke vluchtelingen, kwamen in kelders om het leven.Sjeng Smeets beschreef het bombardement van 20 januari 1945 aldus: ‘Plotseling om een uur of tien was het alsof de wereld verging. De ene na de andere granaat sloeg in. We vlogen hals over kop de kelder in. Toen het weer stil werd ging vader kijken wat er gebeurd was. Hij kwam snel terug en zei: Jung kom eens gauw mee. Onze buren bleken getroffen terwijl ze op stal het vee aan het verzorgen waren. Ze bloedden hevig uit beenwonden. Wij legden een verband boven de wonden om zo het bloeden tegen te gaan. Op twee deuren hebben we ze weggebracht.Onderweg naar de zusters moesten we nog schuilen voor granaten en daarna in looppas weer verder. Aangekomen bij de zusters was de aanblik verschrikkelijk. Op de gang lagen doden. Het bloed stroomde over de vloer. Zuster Sentia liep van de ene gewonde naar de andere. Ze kreunden van de pijn. De zuster legde met repen van gescheurde lakens verbanden aan. Ik ben bij onze buurtante gebleven omdat ze zich alleen voelde en bang was. Het was niet meer mogelijk enige hulp te bieden en probeerde je het toch, dan joegen Duitse soldaten je weg. Tegen drie uur ‘s middags stierf de buurtante. Ik dacht voortdurend aan thuis en om vier uur ben ik stilletjes weggegaan. Op de Kerkstraat kwam ik tussen huizen en tuinen door achter de schuur en de stal aan. Alles was verwoest.’

Massagraf slachtoffers bombardement 

Begraafplaats Kapel in 't Zand 

De veertien werden doodgeschoten omdat bijna niemand gehoor had gegeven aan de oproep van bataljonscommandant Ulrich Matthaeas dat alle mannen van zestien tot zestig jaar uit Roermond zich vóór 18 december 1944 moesten melden voor dwangarbeid in Duitsland. Na de bekendmaking van de terechtstellingen meldden zich alsnog ruim 2700 Roermondenaren. Die trokken op 30 december 1944 te voet naar Duitsland om te werk gesteld te worden gesteld in het door aanhoudende bombardementen geteisterde Roergebied.&nbsp;Op aanwijzing van een bij de moordpartij betrokken Duitse militair werden de stoffelijke resten op 26 augustus 1947 bij het Duitse grensplaatsje Niederkrüchten teruggevonden en op 11 september 1947 overgebracht naar het stadhuis van Roermond. Van daaruit begeleidde een indrukwekkende stoet de onder bloemen bedolven kisten naar Het Oude Kerkhof, de begraafplaats bij de Kapel in ’t Zand. In 1950 werden de stoffelijke resten overgebracht en herbegraven bij het Oorlogsmonument op de nieuwe, algemene begraafplaats Tussen de Bergen. De plek op het Oude Kerkhof waar zij samen met andere oorlogsslachtoffers begraven hadden gelegen, bleef leeg tot september 2020.

Monument gefusilleerde Roermondenaren 

De bevrijdingsplaquette herinnert de inwoners van Roermond aan de bevrijding van hun stad op 1 maart 1945 door de 15de Cavalry Group van de XVI Corps U.S. Army, onder bevel van majoor-generaal John B. Anderson.

Bevrijdingsplaquette Roermond 

Vrijwel niets in de stad herinnert aan deze twee naoorlogse tragedies. Wat er in augustus en oktober 1945 was gebeurd, wisten tot zelfs 70 jaar later nog maar weinigen.&nbsp;Dankzij de oprichting van een monument en enkele publicaties waarin onder meer vriendjes, broertjes en zusjes van de slachtoffertjes na zoveel jaren hun verhaal over de ingrijpende&nbsp;gebeurtenissen kwijt konden, kwam er in 2015 een eind aan het langdurige zwijgen. Hun verhalen, foto’s en videobeelden van de onthulling zijn te vinden&nbsp;op de website <a href="http://www.spikmaalbroek.nl" rel="noopener noreferrer" target="_blank" style="color: rgb(5, 99, 193);">www.spikmaalbroek.nl</a>Elk jaar wordt het monument door honderden belangstellenden bezocht. Op 30 december houdt hier ook de jaarlijkse voettocht halt die vanuit Roermond leidt naar het monument voor veertien in de oorlog gefusilleerde inwoners van Roermond, enkele honderden meters over de Duitse grens, op&nbsp;een paar kilometer van dit monument.Op Maalbroek, een gehucht onder de rook van Roermond, kwamen op dinsdagmiddag 14 augustus 1945 twee jongens om het leven en raakten een moeder met twee kleine kinderen zwaar gewond. Bij een poging om het kruit met een bijl uit een achtergelaten Duitse granaat te halen, explodeerde het projectiel, met noodlottig gevolg voor: Jan Diels (11) en Jan Lamers (13).&nbsp;Vlakbij dit monument kwamen op zondagmiddag 7 oktober 1945 negen jongens van De Spik om het leven en werden er twee gewond. Hoewel het gebied kort tevoren door Duitse mijnenruimers was gezuiverd, ontdekten de jongens toch nog een achtergebleven Duitse anti-tankmijn. Toen ze het projectiel probeerden te openen, volgde een ontploffing. Zeven jongens werden op slag gedood en twee anderen bezweken in de loop van de middag aan hun verwondingen: Jan Stox (14), Har Coenen (10), Sjra Coenen (13), Piet Coenen (14), Cor van Cann (9), Bair van Cann (12), and Sjra van Cann (14), Harrie Sanders (8) and Lei Sanders (14).&nbsp;

Monument Kinderen van Spik en Maalbroek ‘ 45

Als Leni Moors in 1941 samen met haar nichtje voor het eerst -uit Duitsland ontsnapte- Franse krijgsgevangenen ziet, weet ze nog niet dat ze zelf jarenlang zal meehelpen in het verzet van Herkenbosch en omstreken. Ze helpt de krijgsgevangenen aan een schuilplaats en kleding en voedsel. Korte tijd later brengt ze deze mensen onder in het achteraf gelegen bakkershuisje van Boerderij Venhof.&#13;
Eigenaar boer Simons helpt vanaf het begin af aan mee om deze ontsnapten tijdelijk onderdak en eten te bieden. En ook Pie Beckers, die een beetje Frans spreekt en lokaal duikhoofd is onder de schuilnaam Bakker, raakt erbij betrokken, net als kapelaan Verscharen, Jan Hamans en nog enkele anderen.&#13;
De gehele oorlog blijven er krijgsgevangenen en andere ontsnapten uit treinen en kampen over de grens druppelen. Ze volgen simpelweg de IJzeren Rijn naar het westen, de spoorweg vanuit het Duitse Roergebied naar de haven in Antwerpen. Ze weten dat als ze maar ver genoeg doorlopen ze uiteindelijk op Nederlands grondgebied terecht moeten komen.&#13;
Zo ontstaat er in en rond Herkenbosch een netwerk waarbij met groot gevaar voor eigen leven, mensen veilig worden weggesluisd. Het postkantoor van de familie Moors speelt daarin eveneens een belangrijke rol, omdat daar Marie Moors de post van NSB’ers in de gaten hield en telefoongesprekken als er Duitsers uit Ommen kwamen.&#13;
Dat de streek ook veel collaborateurs en NSB’ers kende, maakte het werk uiterst riskant. Toch weten ongeveer 250 mensen via deze regio te ontsnappen.&#13;
Na de oorlog ontvangen verschillende verzetslieden uit het dorp het Verzetsherdenkingskruis voor hun heldhaftige daden en sommigen ontvangen zelfs het Franse Croix de Guerre.&#13;
&#13;
 &#13;

‘Hulp aan ontsnapte krijgsgevangenen’

In september 1944 liggen er circa 240 schepen in de haven van Maasbracht. Schippers hebben hier met hun gezinnen een schuilplaats gevonden. Varen over de Maas is te gevaarlijk geworden. De Geallieerden hebben al meerdere keren schepen op de Maas vanuit de lucht onder vuur genomen. Zij gaan ervan uit dat elk schip dat nu nog vaart een militair transport van en voor de Duitsers kan zijn. De Duitse bezettingsmacht in Maasbracht heeft dan wel bevolen om de haven te verlaten en naar het noorden te varen, maar geen enkele schipper die daar gehoor aan geeft. Er is immers toch geen vracht meer te vervoeren en het risico van beschietingen vanuit de lucht is te groot.Op hun beurt zijn de Duitsers in Maasbracht bang dat grote aantallen schepen in geallieerde handen kunnen vallen. Ze blokkeren de ingang van de haven door twee schepen tot zinken te brengen. Daarmee kunnen de andere schepen niet meer uitvaren en dus ook niet tegen hen gebruikt worden, is de redenering.Maar de Duitse bezetter is niet helemaal zeker van zijn zaak en neemt op 29 september 1944 een doldriest besluit met grote gevolgen. Alle schippers worden gesommeerd om hun schepen de volgende dag te verlaten. Daarom gaan in de vroege ochtend van 30 september steeds meer gezinnen aan wal met slechts enkele bezittingen die ze kunnen meenemen.Al snel klinken de eerste ontploffingen. Duitse Sprengkommando’s beginnen die dag systematisch alle schepen op te blazen, zelfs rond Maastricht en op het Julianakanaal. Een vreedzame ongevaarlijke armada gaat ten onder…

Weergaloze vernieling

Operatie ‘Blackcock’ begon op 16 januari 1945 en had als doel het gebied tussen Maas en Roer vanaf de lijn Maaseik – Sittard – Linnich tot aan Roermond, te zuiveren van de vijand.De eerste fase van de aanval, onder codenaam ‘Angel’ ging voor de 5th Royal Inniskilling Dragoon Guards voortvarend. De verovering van het dorp St. Joost werd echter een zware strijd. Hier waren de parachutisten van het 24. Fallschirmjäger-regiment Hübner de uitgeputte soldaten van de 176e Infanterie Divisie te hulp gekomen in hun strijd tegen de Britten. Toen St. Joost uiteindelijk niet langer gehouden kon worden, trokken de Duitsers zich terug naar Montfort.Het veroveren van de dorpen Linne en Montfort kreeg de codenaam ‘Dolphin’ mee. De Fallschirmjäger hadden orders Montfort tot het uiterste te verdedigen. Zij zagen zichzelf als elitesoldaten en gingen het gevecht nog zeer fanatiek aan. De komende 24 uur zouden de Britten, de lokale bevolking en de vele tientallen evacuees dit gaan ervaren.Montfort is bedekt onder een laag sneeuw als de Britten in hun Cromwell tanks op 22 januari 1945 het dorp naderen. Het is koud en glad en om 5 uur in de namiddag begint het al te schemeren. De eerste twee tanks glibberen voorzichtig de kruising ‘Aandenberg’ op. Met een hels kabaal openen de goed verschanste Duitsers het vuur. Al snel wordt de voorste tank, van troopleader de Grey, door een Duitse Pantzerfaust geraakt en vliegt in brand.Bezoek dit Verhaal Oorlogsgraven zijn de schatbewaarders van verhalen van oorlog en verzet. Ieder graf vertegenwoordigt een verhaal van een militair, verzetsstrijder of burgerslachtoffer. Klik <a target="_blank" rel="noopener noreferrer nofollow" href="https://bezoekditverhaal.nl/bill/">hier</a> voor een indrukwekkend, persoonlijk verhaal over een oorlogsslachtoffer op dit ereveld.&nbsp;Herdenken.tv Door verhalen door te vertellen houden we herinneringen levend. Soms pijnlijk, soms mooi. Verhalen waar het gaat over verlies door oorlogsgeweld zijn verhalen die nooit verloren mogen gaan. Omdat we met deze verhalen de vrede kunnen doorgeven. Kijk voor meer verhalen over de Tweede Wereldoorlog en oorlogen van nu op <a target="_blank" rel="noopener noreferrer nofollow" href="http://www.herdenken.tv">www.herdenken.tv</a>.

Nachtmerrie in Montfort

Oost-Europese en Russische krijgsgevangenen en dwangarbeiders werden in de Roerstreek ingezet om stellingen te graven voor de Maas-Rurstellung en de Rurstellung (onder de zogenaamde Organisation Todt).&#13;
Deze uitgebreide verdedigingswerken werden door de Duitsers aangelegd in een poging om de westelijke geallieerden een halt toe te roepen voordat deze het Ruhrgebiet zouden bereiken. Elke dag werden deze mensen gedwongen om tankgrachten, loopgraven en onderkomens te graven in een poging een gestructureerde verdediging op te werpen vóór het Ruhrgebied, als uitbreiding voor de befaamde Duitse Westwall.&#13;
Menig Oost-Europese vrouw (het waren met name vrouwen) werd mishandeld en verkracht. Ook werd een deel van de plaatselijke bevolking gedwongen om te gaan graven voor de bezetter. Dit is lokaal bekend als het ‘sjansen’. Enkele van de dorpsbewoners leerden op den duur een aardig woordje Russisch en enkele Russische vrouwen zijn na de oorlog blijven wonen in Herkenbosch.&#13;
&#13;
 &#13;

Liberation Fietsroute Roerdalen-Roermond-Maasgouw

Foto's

Locaties en verhalen langs de route