Het lokale verzet speelde een cruciale rol bij het bieden van schuilplaatsen en steun aan onderduikers. Veel van de onderduikers hebben door de inzet van het lokale verzet de oorlog kunnen overleven. Een van deze overlevenden is Bram Houtkruijer, die in Gytsjerk ondergedoken zat. Inwoners van Friese dorpen als Gytsjerk hielpen evacués die naar de provincie kwamen op zoek naar voedsel en onderdak.
De stad Birdaard ligt vlakbij Gytsjerk. Op 15 april 1945 werden 's middags troepen van de Royal Canadian Dragoons naar dit stadje gestuurd. In Birdaard waren nog Duitse troepen aanwezig en er braken gevechten uit tussen hen, het lokale verzet en de Canadian Dragoons. Aan het eind van dit gevecht werd William Thomas Buddell, een Canadese luitenant, dodelijk gewond door een Duitse sluipschutter. Hij was één van ten minste twaalf Canadezen die tijdens of als gevolg van hun inzet in Friesland werden gedood.
