Walking in the Achterhoek A long-distance trail runs through the Achterhoek, connecting to the international route. This trail starts at the German border, passing through ’s-Heerenberg on its way to Vorden. There, the route splits towards Gorssel (with a connection to Zwolle) and Holten (with a connection to Groningen). In addition to this trail, there is a regional trail — a circular walk through the Achterhoek — as well as several themed walks. The Second World War left indelible traces in the Achterhoek. Each trace tells its own story — sometimes big, sometimes small. The leading roles belong to the victims and heroes of that time. Along various impressive routes, you will get to know the people and their stories.

The Netherlands

template_4_aalten_herdenkingsmonument_5.jpg

Thanks to Uncle Jan 

Ze waren niet de enigen: Ook andere groepen onschuldige mensen werden naar zogenaamde ‘Konzentrationslager’ gebracht en daar vermoord. Verzetsmensen, zigeuners, gehandicapten en tegenstanders van het Hitlerregime. Niet eerder had de wereld zo iets afschuwelijks ervaren. Pas na de oorlog werd de uiteindelijke omvang van de ramp zichtbaar en kreeg het de naam Holocaust.

Holocaust

Deze bijzondere boom is één van de nazaten van de kastanjeboom die in de tuin van het Achterhuis aan de Amsterdamse Prinsengracht stond, waar Anne samen met haar vader, moeder en oudere zus Margot van juli 1942 tot augustus 1944 ondergedoken zat. Anne keek precies uit op de grote kastanje.Zij schreef in haar wereldberoemde dagboek drie keer over de boom, voor het laatst op 13 mei 1944: “Onze kastanjeboom staat van onder tot boven in volle bloei, hij is zwaar beladen met bladeren en veel mooier dan verleden jaar”. In augustus 2010 werd de beroemde kastanjeboom geveld door een storm. Vrijwilligers verzamelden de kastanjes, die inmiddels zijn uitgegroeid tot flinke bomen, variërend in lengte van een tot vijf meter hoog.De witte kastanje was voor Anne Frank een symbool van hoop. De Aaltense boom is geplant als symbool voor ontmoeting en samenleven ongeacht ras, geaardheid of geloof en geeft aanleiding tot reflectie op vrede en vrijheid, toen en nu.De Anne Frank Vrijheidsboom is een initiatief van het Nationaal Onderduikmuseum in het kader van Gelderland Herdenkt – 2020 Samen Vrijheid vieren.

Anne Frank Vrijheidsboom

Het monument is onthuld op 4 oktober 1947 door mevrouw D.G. Wikkerink-Eppink, de echtgenote van verzetsleider Hendrik Jan (Ome Jan) Wikkerink.

Onderduikersmonument

Het is geplaatst in de voorgevel van de Oosterkerk aan de Oosterkerkstraat 2, boven de ingang (even 100 meter naar rechts). In het raam zijn veel taferelen uit de oorlogsjaren verwerkt. Je ziet mensen om hulp vragen en mensen hulp geven. Je ziet Duitsers die alles vertrappen wat er op hun pad komt en een ploegende boer met zoeklichten en bommenwerpers op de achtergrond. De man met de troffel symboliseert de wederopbouw.Het linker zijraam is een geschenk van de Gereformeerde Kerk van Scheveningen als dank voor het herbergen van hun evacués. Ook het gemeentewapen van Den Haag is opgenomen. Andere verwerkte stadswapens zijn die van Rotterdam, Utrecht en Amsterdam, waar ook belangrijke giften vandaan kwamen. De Davidsster staat symbool voor de gift van de dankbare joodse gemeenschap.

Gedenkraam

Ook de twaalf Britse militairen van de grondtroepen die bij de bevrijding sneuvelen, zijn op deze begraafplaats begraven. Hun luitenant Andrew Duncan wordt op de informatiezuil herdacht, zijn lichaam is begraven op het Reichswald Forest Cemetery in Kleve. Ook op Berkenhove: de graven van de lokale verzetshelden Ome Jan (Wikkerink), Cees Ruizendaal en Joop der Weduwen liggen.Na de capitulatie is Cees Ruizendaal werkzaam bij de politie in Amsterdam. Vanwege het groeiend aantal NSB’ers daar vraagt hij overplaatsing aan. In juli 1942 begint hij als veldwachter in Aalten. Al snel wordt hij onder de verzetsnaam ‘Zwarte Cees’ ook leider van de Aaltense knokploeg (KP). Op 20 april 1944 (Hitlers verjaardag) heeft de KP-Aalten de kans een flinke partij wapens te bemachtigen in Brabant. De operatie wordt verraden en Ruizendaal sneuvelt in een vuurgevecht met de Duitsers.Deze Aaltense huisarts is de enige die weet door te dringen tot de beul van Rees. ‘Rees’ is een werkkamp net over de grens waar Nederlanders verplicht zijn zich in te zetten voor Duitse doeleinden. Alleen Der Weduwen mag zieken uit het kamp meenemen en in Nederland verzorgen. Zo heeft hij veel zieke en ondervoede Nederlanders gered. In januari 1945 bezoekt hij Den Haag om de autoriteiten te attenderen op de slechte omstandigheden in de werkkampen. Op de terugweg wordt zijn auto vanuit de lucht beschoten. Hij overleeft het niet.&nbsp;

Britse slachtoffers en lokale helden

Nederlands record In het laatste bezettingsjaar vonden zo’n 2500 onderduikers een onderdak in Aalten en omgeving. Onderduikers waren mannen die de verplichte Arbeitseinsatz in Duitsland wilden ontlopen, maar ook joden en verzetsmensen. Een indrukwekkend aantal voor een dorp met zo’n 13.000 inwoners, waarschijnlijk zelfs een Nederlands record. Misschien had dat te maken met de enorme overredingskracht van verzetsleider ‘Ome Jan’ Wikkerink die de vele boerengezinnen in de omgeving wist over te halen om onderduikers op te nemen.Oorlogsdagboek Apeldoorner Peter van Essen was een van de mannen die de verplichte tewerkstelling in Duitsland wilde ontlopen. Hij reisde naar Aalten en kwam in contact met ‘Ome Jan’ die hem bij ‘oom’ Herman ter Horst en zijn gezin op boerderij de Koekoek onderbracht. Zijn schuilplaats was een hol in het hooi boven de varkensstal. Van Essen schreef er een dagboek over. Ondanks de luchtgevechten en bombardementen boven het dorp was er ook ruimte voor grappen en voor de liefde voor dochter Henny van ‘Ome Jan’. Ze trouwden in 1947 en emigreerden vijf jaar later naar Canada.Markt 12 Enkele onderduikers werden ondergebracht op de zolder van Markt 12, een monumentaal pand in het centrum van Aalten. In het hol van de leeuw, want beneden in de grote voorkamer was het bureau van de Duitse Ortskommandant gevestigd. Het pand is in 2004 omgebouwd tot museum waarin de zolder en voorkamer weer ingericht zijn zoals toen. Uit de vele verhalen die in het museum zijn te lezen, blijkt hoe ieder mens tijdens de oorlog een eigen, persoonlijke keuze maakte.

Met dank aan Ome Jan

Foto's

Locaties en verhalen langs de route

Holocaust

Anne Frank Vrijheidsboom

Onderduikersmonument

Gedenkraam

Britse slachtoffers en lokale helden

Nationaal Onderduikmuseum