The copyright for both the texts and the images belongs to the Vrijheidsbos Geesteren Foundation, which created this route.Walking in the Achterhoek A long-distance trail runs through the Achterhoek, connecting to the international route. This trail starts at the German border, passing through ’s-Heerenberg on its way to Vorden. There, the route splits towards Gorssel (with a connection to Zwolle) and Holten (with a connection to Groningen). In addition to this trail, there is a regional trail — a circular walk through the Achterhoek — as well as several themed walks. The Second World War left indelible traces in the Achterhoek. Each trace tells its own story — sometimes big, sometimes small. The leading roles belong to the victims and heroes of that time. Along various impressive routes, you will get to know the people and their stories.

The Netherlands

template_5_foto_3_familie-esselink.jpg

Freedom Route Geesteren 

Op de boerderij zelf groeide Jantje Esselink op. In 1950 is hij een guitig jongetje met een mooie krul in zijn blonde haren. Hij zat op de lagere school en wilde tuinman worden. Spelen deed Jantje volop met zijn broers Chris en Wim. In de zomer vond Jantje iets in de sloot dat leek op een ganzenei en stopte het in zijn broekzak. Met z’n broers ging hij ‘hameren op het haarspit’ spelen. Ze tikten er vrolijk op los, op dat ganzenei. Maar het was helemaal géén ei, het was een flinke handgranaat! Plots klonk een enorm harde knal. Jantjes moeder en zus renden naar buiten en daar lag Chris, zwaargewond op de grond. Kleine Wim stond met zijn handjes aan zijn oren vastgenageld en Jantje lag daar … dood. Hij werd maar 8 jaar oud.Chris Esselink Wim houdt er geen lichamelijk letsel aan over. Chris ligt ongeveer vijf weken in het ziekenhuis. Elke dag komt er een specialist uit het ziekenhuis van Enschede naar hem toe. In september komt hij weer thuis, maar hij kan dan nog niet lopen. Om toch ook in de frisse lucht te zijn, staat er een ligstoel voor hem buiten. Chris kan niet goed wennen, hij is zijn speelkameraadje kwijt. Eenzaam doolt hij rond als hij weer iets kan lopen. Gedurende zijn herstel blijft hij trekken met zijn linkerbeen. Hij loopt een beetje mank. Zijn ouders en de chirurg willen dat hij verder gaat met revalideren, maar Chris zegt: “Ik kan toch alles, voetballen, schaatsen.” Hij wil niet en zal de rest van zijn leven niet klagen over zijn fysieke gesteldheid.

Spelende Jantje Esselink

Antonia Tichelman-Geerdink, 91 jaar oud woonde in buurtschap De Kulsdom op boerderij ‘Stroomboer”. In april 1944 vlogen honderden Engelse vliegtuigen richting Duitsland. Eén vliegtuig werd geraakt door een Duits jachtvliegtuig. Het geraakte toestel werd te zwaar en moest de bom laten vallen. En wat een pech, precies op “Stroomboer”. Antonia die bij kachel zat, werd bedolven onder het puin. Zwaargewond ging ze nog naar het ziekenhuis in Enschede waar ze een paar dagen later overleed.Op boerderij “’t Wes” in buurtschap De Respelhoek woonde Gerrit Hiddink, een groot verzetsheld. Hij was nergens bang voor en liet Joden, maar ook Engelse, Canadese en Russische soldaten onderduiken op zijn boerderij. Ook voor een jongetje van twee jaar die als vondeling in een kinderwagen aan hun weg was gezet, was plaats. Dit kindje kreeg de onderduikersnaam “Tonny van ’t Wes”. Na de oorlog wordt Tonny, hij is dan vijf jaar, opgehaald door zijn Joodse vader, die de oorlog ook heeft overleefd. In 2021 is Tonny opgespoord. Zijn echte naam is Simon de Winter. Na 77 jaar hebben hij en de familie Hiddink elkaar weer ontmoet.&nbsp;Met Gerrit is het slecht afgelopen. In juni 1944 kwam er een Duitse overvalwagen het erf oprijden. Gerrit liep ze tegemoet, praatte met hen en voorkwam zo een huiszoeking. Wel moest hij mee voor verhoor en werd afgevoerd naar kamp Vught. Eind ‘44 werd hij in een veewagon vervoerd naar het concentratiekamp Sachsenhausen bij Berlijn en vervolgens naar het strafwerkkamp Neuengamme bij Hamburg. In februari 1945 is Gerrit overleden, slechts drie maanden voor de bevrijding……Hij werd 43 jaar.Simon de Winter In 2020 wordt gestart met een zoektocht naar informatie over wat Gerrit is overkomen. Op dat moment realiseert men zich dat Tonny van 't Wes, toen 5 jaar, nog zou kunnen leven. Er wordt een oproep geplaatst in het Nieuw Israëlisch Weekblad en na een tijdje belt Simon de Winter en zegt dat hij de vondeling Tonny is. Simon woont in Teteringen, een klein dorpje vlak bij Breda. Hij komt uit Enschede. Op 5 mei 2022 heeft hij samen met zijn gezin en kleinkinderen de familie Hiddink weer gezien, na 77 jaar! Het was een mooi eerbetoon voor onze grote verzetsman Gerrit Hiddink.

Verzetsheld Gerrit Hiddink en Opoe Antonia

Als u de Vrijheidsroute loopt, komt u onderweg&nbsp; bordjes tegen met QR codes die meer vertellen over deze personen. De QR codes staan op of dichtbij de plek waar zij hebben gewoond of ondergedoken zaten in Geesteren.Ook Co van den Brink, een ondergedoken marechaussee en Jaap Rijsdijk, een onderduiker die op een zeer ongelukkige wijze stierf, zijn oorlogsslachtoffers van Geesteren. Als u het Herdenkingspad loopt, komt u QR codes tegen op de plek waar de Joodse familie Meijers heeft gewoond en de plekken waar Co en Jaap ondergedoken zaten in ons dorp.Vrijheidsbos Het dorp Geesteren creëerde ter ere van 75 jaar vrijheid in Nederland een herdenkingsbos met de naam Vrijheidsbos Geesteren. Het bos verbindt de functies herdenken, educatie, recreatie en natuur met elkaar. Het plan voor dit bos ontstond na een onderzoek naar de twaalf slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog in Geesteren. Het Vrijheidsbos leent zich nu voor herdenkingsbomen waar men een eigen boom kan planten. Zo groeit het bos uit tot een inspirerende en rustgevende plek voor iedereen.&nbsp;

Zes oorlogsslachtoffers

Het gezin Meijers woonde aan de Esweg nummer 3, de plek die u kunt zien als u het Herdenkingspad loopt. Vader Bernard, moeder Eva, zoons Manuel, Philip Levie en Henri deden altijd mee aan activiteiten in het dorp, zoals de schoolfeesten, het Oranjefeest en de Schutterij. De jongens zaten op de openbare lagere school in Geesteren. Zij allen waren lid van de synagoge in Borculo.&nbsp;In de oorlog zijn ze kort ondergedoken geweest in, ja dat hoort u goed, een kippenhok. Het werd echter te gevaarlijk en zij wilden als gezin graag bij elkaar blijven. Daarom besloten ze terug te gaan naar hun huis aan de Esweg. Eind augustus ’42 trouwt Manuel met Sofia van Gelder uit Enschede. Het stel gaat bij het gezin Meijers aan de Esweg inwonen. Tijdens een razzia in oktober 1942 zijn ze hardhandig meegenomen door de Duitsers, waarna ze via kamp Westerbork in Auschwitz terecht kwamen. Veel te jong werden ze daar korte tijd achter elkaar alle 6 vermoord.Buurjongens Jan Nijland is de buurjongen en even oud als Manuel. Ze zijn beste vrienden en halen samen aardig wat streken uit. Zo brengt Manuel geregeld een kip van zijn ouders naar de Joodse slager in Borculo om daar koosjer te worden geslacht. Dit kostte 10 cent. Jan en Manuel maken een plan. Jan zegt: "Breng die kippe maor bie mie, dan slacht ik ‘m wa. En verdeelt wie met zien beiden die 10 cent." Aldus geschiedde. Dit is een paar keer gebeurd, totdat de Joodse slager een keer aan vader Bernard vraagt: "Eten jullie geen kip meer?" Dat was het einde van het geheim van de buurjongens.

Joodse familie Meijers 

Eén van de boerderijen die u deels kunt zien rechts van het bos is boerderij ‘Kunneman’, waar Jan Westra in de oorlog onderduiker was bij de familie Berendsen. Tegenwoordig is deze boerderij het domein van wijnhoeve Kunneman. Jan kwam via het naburige dorp Gelselaar bij Kunneman en lag in de nacht goed verstopt in een hol onder het stro in een hooiberg, half in de grond. In een warme zomernacht van 1944 kwam een man of tien in SS uniformen, bewapend met zware geweren binnen in de boerderij en vroegen naar de onderduikers. Jan werd opgepakt samen met nog vier onderduikers die in Gelselaar zaten. Jan was verraden en nota bene door een andere onderduiker. Waarschijnlijk uit stomme jaloezie, want de verrader had verkering gehad met een meisje uit Gelselaar die er met een andere onderduiker vandoor was gegaan.Jan Westra ging naar Kamp Amersfoort en daarna op transport naar strafwerkkamp Neuengamme bij Hamburg waar hij is overleden. Volgens de officiële verklaring had hij buikloop. Jan Westra was nog maar 21 jaar jong….. Briefje Tijdens het transport naar kamp Amersfoort lukt het Jan om een briefje voor zijn ouders uit de trein te gooien. Dit heeft hen later gelukkig ook bereikt. Jans broer Kees overleeft de oorlog wel. Hij trouwt met Mineke Wannink uit Gelselaar. Een zoon van hen wordt vernoemd naar Jan. De boom die ter nagedachtenis aan Jan Westra is geplant in het Vrijheidsbos is een lindeboom, omdat vroeger onder een lindeboom recht werd gesproken.

Vrijheidsroute Geesteren

Foto's

Locaties en verhalen langs de route

Spelende Jantje Esselink

Verzetsheld Gerrit Hiddink en Opoe Antonia

Zes oorlogsslachtoffers

Joodse familie Meijers

Onderduiker Jan Westra