Verhaal

Bevrijding van het dorp Westerbork

Nederland

Markeren

Deel

Route

Na twee dagen felle strijd tussen Duitse troepen en Franse parachutisten duurde het nog eens twee dagen voordat de voorhoede van de Poolse troepen Westerbork binnen reed. Zonder slag of stoot werd het dorp op 10 april 1944 ingenomen. Eén telefoontje bracht vervolgens veel te weeg.

De bevrijding van Drenthe was een gezamenlijk optreden van Polen en Belgen, zo nu en dan bijgestaan door de Franse para’s. Het terrein was drassig en ongunstig voor tanks. De Belgen namen daarom het voortouw en traden op als voorste verkenners. De Polen zelf konden met hun zware materieel immers alleen via de vaste wegen optrekken.  

 

De route ging op 10 april 1945 eerst richting Beilen. Onderweg moest contact worden gemaakt met een groep Franse para’s die in de omgeving van het Oranjekanaal ten noorden van het dorp Westerbork was gedropt. Omdat het contact was verloren, werd ervan uitgegaan dat ze waren omgekomen. Begin van de middag was er toch contact met zo'n 60 parachutisten, een aantal van hen was aan de verkeerde kant van een kanaal terechtgekomen. Een Pools bataljon onder leiding van luitenant-kolonel Complak trok met steun van Poolse verkenners en een Belgische SAS-eenheid verder noordwaarts richting het dorp Westerbork.  

 

Tijdens de opmars was een als boer verkleedde Nederlandse sergeant, Willem (Wim) van der Veer, op de fiets gestapt om de burgermeester en wethouders zo snel mogelijk gevangen te nemen. Van der Veer was eerder in Nederland gedropt om het verzet op te leiden en was bekend in Westerbork. Hij had er ondergedoken gezeten. Van der Veer wilde de Nederlandse vlag op het gemeentehuis zien wapperen als de tanks aankwamen.  

 
Na aankomst zaten de burgemeester Pijbes en de wethouders al klaar om zich over te geven. Ze wisten dat de zaak was verloren. Niet veel later reden de eerste voertuigen met Poolse bevrijders het dorp in.  

 

Toen de Poolse tanks het dorp inrolden, was Kamp Westerbork nog niet bevrijd. Met één telefoontje slaagde Van der Veer erin de staf van het kamp te verjagen. Toen de telefoon ging, nam Van der Veer namelijk op. Aan de andere kant van de lijn hoorde hij ‘Met Gemmeker, spreek ik met de burgemeester?’ Van der Veer: ‘Ja, daar spreekt u mee.’ 

Kampcommandant Gemmeker: ‘Hoe is de toestand in Westerbork, burgemeester?’ Van der Veer antwoordde ‘Luistert u maar’ en hield de telefoon buiten het raam toen een tank voorbijkwam. Gemmeker riep ‘Bent u de burgemeester wel?’ Van der Veer : ‘Herr Gemmeker, can you speak English? It’s time you learn it, because we are knocking at your door.’ Gemmeker reageerde met ‘Nein, nein, nein’ en vluchtte spoorslags uit Kamp Westerbork. Een dag later werd ook het kamp bevrijd door Canadese troepen. 

Adres

Hoofdstraat 16, 9431AD Westerbork