Burgemeester Roukema van Zuidlaren beloofde het al in zijn bevrijdingstoespraak, die hij op de dag van de bevrijding hield. Er zou een monument komen voor de Zuidlaarder slachtoffers van de oorlog.  

Lidy van Mourik Broekman kreeg de opdracht het monument te maken. Behalve de namen van twaalf Zuidlaarders die in de oorlog om het leven kwamen onderstreept een tekst waar het om ging in die oorlog: ‘De vrijheid van de geest bloeit boven tijd en dood’. 

De namen op het monument herinneren stuk voor stuk aan mannen die die vrijheid van de geest wilden beschermen. Meerdere Zuidlaarders eindigden voor het vuurpeloton van de Duitse bezetters. Zoals Geert Por, die als 25-jarige het leven liet op het Witterveld bij Assen toen hij samen met anderen werd gefusilleerd. Por was ondanks zijn jeugdige leeftijd zeer actief in het verzet.  

De in Peizermade geboren Por ging naar de tuinbouwschool, maar begon zijn loopbaan als marechaussee. Toen die werd omgevormd tot staatspolitie nam hij ontslag en werd terreinwachter van psychiatrisch ziekenhuis Dennenoord. Als zodanig kon hij zich zonder argwaan te wekken vrij bewegen. Hij werd lid van knokploeg De Hondsrug en verstopte op diverse plekken op het terrein van Dennenoord wapens.  Hij was onder meer betrokken bij de overval op het gemeentehuis in Stadskanaal en bij de brand in het gemeentehuis van Exloo. Op 31 juli 1943 is Geert met andere leden van de knokploeg opgepakt.