Het duurt tot 12 april 1945 voor het de Canadezen lukt om het vliegveld van Havelte aan drie zijden in te sluiten. De Duitse commandant verdedigt het vliegveld tot het uiterste, maar die avond moeten zijn manschappen zich toch terugtrekken via Meppel en Steenwijk.  

Klaas Kroonenburg (geboren 1930) ziet het gebeuren.  

“Het is op die ochtend als ik al vroeg op pad ga met mijn vriendjes naar de vlakbij onze boerderij gelegen rolbaan van het Duitse vliegveld, op zoek naar alles wat daar ook maar te vinden is. We zoeken naar granaten en schieten lichtkogels af tot plotseling langs de bosrand bovenop de Havelterberg een brencarrier verschijnt. Deze is net de Hunebeddenweg overgestoken, waar de beide hunebedden zijn ‘ondergedoken’.  

Vanwege de voorgenomen aanleg van een nieuwe rolbaan over de Hunebeddenweg, is in februari 1945 het grote hunebed in een kuil van 6 meter gedeponeerd en het kleine hunebed is verdwenen onder het zand.   

De brencarrier is een verkenner en de chauffeur en de man die de mitrailleur bedient, rijden tussen de open hangars op de zuidhelling van de Havelterberg door naar de Startbaan en vervolgens naar de drie vliegtuigwrakken gelegen in de hoek van de Van Helomaweg en de Verlengde Darperkerkweg. Ze maken een rondje en keren dan terug richting Wapserveen”. 

Ook Klaasje Baaiman (geboren 1924 in het oude Darp) is die dag met haar echtgenoot op pad. “Toen we onderweg waren naar mijn ouders, kwamen de Canadezen vanaf Wapserveen en trokken richting Havelte. Maar ongeveer ter hoogte van Theehuis Faken [Theehuis ’t Hunebed], werden ze staande gehouden door een hele lange Nederlander die zei: ‘Jullie kunnen beter teruggaan en morgen via Steenwijk naar Havelte gaan, want daar verderop zitten allemaal Duitsers en die maaien jullie omver’. Diezelfde Nederlander ging daarna naar de Duitsers die in Havelte zaten en zei daar: ‘Jullie moeten weggaan, want de Canadezen komen eraan en die schieten jullie zo neer’. De volgende dag kwamen de Canadezen inderdaad via Steenwijk weer richting Havelte. Er was geen Duitser meer te bekennen.”  

Een dag later op 13 april worden Havelte en Steenwijk bevrijd. De vlaggen kunnen uit !    

Eerder al, in de nacht van 16 op 17 september 1944 is het vliegveld zwaar gebombardeerd  en weer hersteld. Daarbij wordt ook de plek van de huidige Toegangspoort naar natuurgebied het Holtingerveld doorzeefd met bommen die diepe kraters in het landschap achterlaten. Het  is ook de plek waar op vrijdagochtend 12 april 1945 de eerste Canadezen met hun brencarrier vanuit Wapserveen verschijnen. Als herinnering aan die ochtend is in april 2020 op die plek een Canadese Esdoorn geplant met een gedenkteken voor ‘75 jaar Vrijheid’. Aan de voet van de boom liggen de originele straatklinkers van de startbaan. 

Auteur: Wim van der Wijk

Uit de publicatie: 'Leestekens in het Holtingerveld' - Op zoek naar de geschiedenis in het landschap