Nederland
Markeren
Deel
Route
Van de nijpende voedselsituatie in de Hollandse steden in de laatste oorlogswinter is men ook in Friesland op de hoogte. Schrijnende verhalen van over de Afsluitdijk gekomen voedselhalers maken grote indruk. Her en der in de provincie worden hulpacties opgezet. Het verzet levert hierin een belangrijke bijdrage, door het terugpakken van door de Duitse bezetters geroofde voedingsmiddelen en het organiseren van heimelijke transporten naar Amsterdam, per auto over de Afsluitdijk en per schip over het IJsselmeer. De schepen nemen op de terugweg hongerevacués mee. In maart 1945 weet het verzet een grote partij kazen buit te maken, die wordt verstopt in Lollum.
In de eerste dagen van maart 1945 krijgt de sabotagegroep van Dronrijp de tip dat er in de Franekervaart, ten noorden van Oosterlittens, een praam met tien ton kaas voor de Wehrmacht ligt. Om negen uur ’s avonds, het is dan al spertijd, stappen de mannen met een stengun over de schouder op de fiets en gaan er op af.
Zonder Duitse soldaten tegen het lijf te lopen komen ze bij de praam, waar ze de twee bewakers overmeesteren. De praam blijkt inderdaad tjokvol kazen te zitten, wel dertig ton schatten ze. Een boer vlakbij, in de buurtschap Weakens, wordt uit bed getrommeld en met paarden en wagens wordt begonnen de kazen naar de boerderij over te brengen.
Als de nacht vordert wordt de grond de illegale werkers uiteindelijk te heet onder de voeten en moet de praam, die dan nog lang niet leeg is, aan zijn lot worden overgelaten. Toch is het gelukt om bijna tienduizend kilo kaas achterover te drukken. Omdat de Duitse opsporingsdiensten in de volgende dagen in Weakens en omgeving op onderzoek uit gaan, wordt de kaas opnieuw in een praam geladen en naar Lollum gevaren.
Het dorp staat erom bekend dat er eigenlijk geen Duitsgezinde mensen wonen, dus is het er veilig. Het wordt daarom ook wel ‘het Engelse dorp’ genoemd. De zolder van het Hervormd Verenigingsgebouw (Kerkstraat 10) is de nieuwe opslagplaats.
Samen met andere levensmiddelen komen de kazen goed en wel in Amsterdam terecht, waar het Interkerkelijk Bureau voor Noodvoedselvoorziening voor de verdeling zorgt. Uit dankbaarheid voor de hulp van de Friese Illegaliteit werd door de Amsterdammers in 1947 een monument aangeboden, dat is geplaatst in Lollum (Elshoutbuurt).